"Міжнародны дзяржаўны экалагічны інстытут імя А.Д.Сахарава" Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта

1986-1994

Чарнобыльская катастрофа 1986 г. рэзка змяніла жыццё і свядомасць значнай часткі насельніцтва нашай планеты. Стала відавочным, што для мінімізацыі наступстваў гэтай катастрофы неабходныя прафесійныя кадры, якія валодаюць ведамі на стыку такіх навук, як фізіка, хімія, біялогія, медыцына. У той час падобных спецыялістаў мэтанакіравана не рыхтаваліся.

Аляксандр Міхайлавіч Люцко адным з першых у краіне ўсвядоміў неабходнасць падрыхтоўкі спецыялістаў-радыёэколагаў. Дзякуючы яго намаганням і настойлівасці ў траўні 1991 г. у праграму ААН міжнароднага супрацоўніцтва па рашэнні чарнобыльскіх праблем быў уключаны праект “міжнародны Сахараўскі каледж па радыёэкалогіі”, падтрыманы ўдзельнікамі першага Міжнароднага кангрэса памяці А. Д. Сахарава. З боку ЮНЕСКА таксама была атрымана падтрымка стварэння каледжа.

20 студзеня 1992 г. выйшла пастанова Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь № 20 ” аб адкрыцці пры Беларускім дзяржаўным універсітэце ім. У. І. Леніна Міжнароднага вышэйшага каледжа па радыеэкалогіі імя А. Д. Сахарава». Узначаліў каледж кандыдат фізіка-матэматычных навук, дацэнт А. М. Люцко.

Дакумент Пастановы Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь № 20

Перад каледжам былі пастаўлены наступныя задачы:

• падрыхтоўка і павышэнне кваліфікацыі спецыялістаў у галіне радыеэкалогіі,
• радыяцыйнай бяспецы, радыебіялогіі, радыяцыйнай і ядзернай медыцыны, радыяцыйных тэхналогій;
• правядзенне навуковых даследаванняў у галіне радыеэкалогіі, радыяцыйных тэхналогій, вывучэнне наступстваў радыяцыйных аварый;
• удзел у падрыхтоўцы інфармацыі для прадпрыемстваў, арганізацый, устаноў і насельніцтва па радыёэкалагічных пытаннях;
• міжнароднае супрацоўніцтва па адукацыйным і навуковым праблем радыеэкалогіі.

Названым Пастановай прадугледжвалася наадварот у межах г. Мінска зямельнага ўчастка плошчай 8 гектараў для будаўніцтва комплексу будынкаў Міжнароднага вышэйшага каледжа па радыеэкалогіі ім.А.Д.Сахарава.

27-28 студзеня адбылося першае пасяджэнне Міжнароднага апякунскага камітэта каледжа, на якім прысутнічала жонка Андрэя Дзмітрыевіча Сахарава Алена Георгіеўна Бонэр.

Першы навучальны год у каледжы пачаўся 3 лістапада 1992 г. і першымі яго студэнтамі з навучаннем па трохгадовай праграме сталі 65 чалавек, якія скончылі два курсы вышэйшых навучальных устаноў па спецыяльнасцях прыродазнаўчага і медыцынскага профіляў. Для арганізацыі навучальнага працэсу каледжу выдзелілі 8 памяшканняў у будынку Мінскага завочнага палітэхнікума па вул. Даўгабродскай, 23/1. Студэнцкія практыкі праводзіліся ў г. Хойнікі Гомельскай вобласці, дзе была створана палявая СТАНЦЫЯ.

У каледжы на правах кафедраў сфармаваліся дэпартамент ядзернай фізікі і радыяхіміі, дэпартамент радыебіялогіі, ядзернай і радыяцыйнай медыцыны, дэпартамент тэхнічнай падтрымкі і гуманітарнай адукацыі, на якіх вялася па спецыяльнасцях «радиоэкология» са спецыялізацыямі «ядзерная фізіка і радиохимия», «радыебіялогія i радыяцыйная медыцына», «радиоэкология і агробиология».

Вучыць і вучыцца прыходзілася ў экстрэмальных умовах з-за адсутнасці спецыяльнай літаратуры, устояных праграм дысцыпліны, недахопу плошчаў, навучальнага абсталявання і высокакваліфікаваных выкладчыкаў.

У 1993 г. ажыццёўлены другі набор студэнтаў. Праграма навучання была разлічана на чатыры гады. Гэтым разам прымалі і абітурыентаў з агульнай сярэдняй адукацыяй. У канцы навучальнага года была адкрыта спецыяльнасць «радыебіялогія i радыяцыйная медыцына» са спецыялізацыяй «медыцынская экалогія». Каледжу было цалкам перададзена будынак, у якім ён размяшчаўся. Навучальны працэс стабілізаваўся, умацавалася матэрыяльна-тэхнічная база, пасля адкрыцця навукова-даследчага сектара пашырылася тэматыка навуковых даследаванняў.

У 1994 г. набор студэнтаў праводзіўся на 5-гадовы тэрмін навучання. У рамках спецыяльнасці» радыёэкалогія «падрыхтоўка вялася па спецыялізацыях “ядзерная фізіка і радыёхімія” « “радыяцыйная бяспека «(пазней да іх дадаліся спецыялізацыі» экалагічны маніторынг і аўдыт «і»экалагічныя інфармацыйныя сістэмы”). На спецыяльнасці «радыебіялогія i радыяцыйная медыцына» студэнты спецыялізаваліся па «радыебіялогіі», «медыцынскай экалогіі», «імуналогіі» (пасля была ўведзена спецыялізацыя «радыяцыйная гігіена і эпідэміялогія»).

1994-1999

21 кастрычніка 1994 г. загадам Міністэрства адукацыі і навукі Рэспублікі Беларусь каледж быў ператвораны ў Міжнародны інстытут па радыёэкалогіі ім.А.Д.Сахарава, які ўзначаліў кандыдат фізіка-матэматычных навук, дацэнт Аляксандр Міхайлавіч Люцко, былы да гэтага дырэктарам каледжа.

У 1995 г. адбыўся першы выпуск 38 – і спецыялістаў. У гэтым жа годзе на правах факультэтаў былі ўтвораны дэпартамент радыеэкалогіі у складзе кафедраў радыеэкалогіі, фізікі навакольнага асяроддзя, экалагічных інфармацыйных сістэм і дэпартамент радыебіялогіі і медыцынскай экалогіі ў складзе кафедраў медыцынскай экалогіі, паталогіі і імуналогіі. Для падрыхтоўкі кадраў вышэйшай навуковай кваліфікацыі была адкрыта аспірантура па 9 спецыяльнасцях.

У 1995 г. інстытутам была распрацавана канцэпцыя радыёэкалагічнай адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь, ухваленая Нацыянальнай камісіяй па радыяцыйнай абароне і Міністэрствам адукацыі. Гэтая канцэпцыя і вызначыла напрамкі дзейнасці інстытута на наступныя гады.

Першы выпуск студэнтаў 14 ліпеня 1995 года

Да пачатку 1997-1998 навучальнага года былі створаны кафедра філасофіі, сацыялогіі і эканомікі, кафедра экалагічнага маніторынгу, кафедра радыёбіялогіі, кафедра біялогіі чалавека, кафедра імуналогіі.

Аляксандр Антонавіч Мілюцін

19 сакавіка 1998 г. рэктарам інстытута быў прызначаны доктар біялагічных навук, прафесар Аляксандр Антонавіч Мілюцін. Пад яго кіраўніцтвам працягнуліся структурныя пераўтварэнні, умацаванне матэрыяльна-тэхнічнай базы, развіццё навукова-метадычнага забеспячэння навучальнага працэсу і навуковых даследаванняў, пашырэнне міжнароднага супрацоўніцтва.

З жніўня 1998 г. у інстытуце працуюць тры факультэта: радыеэкалогіі; радыебіялогіі і экалагічнай медыцыны; павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі кадраў.

1999-2015

У ліпені 1999 г. Міжнародны інстытут па радыеэкалогіі ім.А.Д.Сахарава. прайшоў атэстацыю Рэспубліканскай Дзяржаўнай інспекцыі сістэмы адукацыі Рэспублікі Беларусь і быў ператвораны ў Міжнародны дзяржаўны экалагічны ўніверсітэт ім.А.Д.Сахарава.

Асноўнымі задачамі ВНУ сталі:

• падрыхтоўка спецыялістаў для працы па нацыянальных і міжнародных праграмах і праектах у галіне ліквідацыі і прагназавання наступстваў радыяцыйных аварый, аналізу ўплыву радыяцыі і іншых прыродных і тэхнагенных фактараў на розныя экасістэмы, дыягностыкі і прафілактыкі, абумоўленых неспрыяльнай становішчам ажыццяўлення экалагічнага маніторынгу і аўдыту і ў іншых сумежных абласцях;
• падрыхтоўка кадраў вышэйшай навуковай кваліфікацыі па спецыяльнасцях экалагічнай накіраванасці;
• павышэнне кваліфікацыі і перападрыхтоўка спецыялістаў Рэспублікі Беларусь, краін СНД і іншых дзяржаў па радыеэкалогіі, радыяцыйнай бяспецы, радыебіялогіі, экалагічнай медыцыне;
• правядзенне фундаментальных і прыкладных даследаванняў па шырокаму спектру праблем прадухілення і ліквідацыі наступстваў экалагічных катастроф, ўплыву неспрыяльных умоў асяроддзя пражывання на здароўе чалавека;
• міжнароднае супрацоўніцтва ў галіне адукацыйнай і навуковай дзейнасці.

З 2003 па 2013 г. універсітэтам кіраваў доктар тэхнічных навук, прафесар Сямён Пятровіч Кундас.

Сямён Пятровіч Кундас

У той перыяд атрымалі актыўнае развіццё тэхнічныя спецыяльнасці, звязаныя з інфармацыйнымі і энергаэфектыўнымі тэхналогіямі, адкрыта спецыяльнасць “медыцынская фізіка”, У Г. Ерэван адкрыты філіял універсітэта са спецыяльнасцю навучання “медыцынская экалогія”; універсітэт актыўна ўдзельнічаў у еўрапейскіх міжнародных праграмах, праграмах

на прасторы СНД і Саюзнай дзяржавы, стаў базавай арганізацыяй у галіне экалагічнай адукацыі ў СНД, для студэнцкіх практык сталі актыўна выкарыстоўваць вучэбна-навуковы комплекс «міжнародны экалагічны парк «Волма», на базе якога пачала стварацца інфраструктура для дзейнасці інавацыйнага цэнтра трансферу тэхналогій у галіне аднаўляльных крыніц энергіі, якая забяспечвае аўтаномнае забеспячэнне патрэбаў комплексу ў энергетычных рэсурсах за кошт прымянення альтэрнатыўных крыніц энергіі. Працягваліся навуковыя даследаванні ў галіне радыебіялогіі, экалогіі і аднаўляльных крыніц энергіі ў рамках рэспубліканскіх і міжнародных праграм. Пры Універсітэце адкрыўся і працаваў адзіны ў Рэспубліцы савет па абароне доктарскіх дысертацый па радыёбіялогіі.

У 2013 г. на пасаду рэктара ВНУ быў прызначаны кандыдат біялагічных навук, дацэнт Валерый Іванавіч Дунай.

Валерый Іванавіч Дунай

Які да гэтага кіраваў кафедрай экалогіі чалавека ў БДУ, перад якім стаяла галоўная задача аптымізаваць функцыянаванне ўніверсітэта, зыходзячы з перспектыўнага плана ўключэння ўніверсітэта ў структуру ўніверсітэцкага комплексу БДУ.